Waterpas (instrument) , o. ( waterpassen ) , level ; spirit level ; water level ,
die Richtwaage ; die Wasserwaage , le niveau ; le niveau d' eau (v)
Meetinstrument voor de constatering van hoekafwijkingen in een verticaal vlak, ten opzichte van horizontale richtingen. Er kan mee worden vastgesteld of iets horizontaal is, dus overal even hoog is. Doordat van afwijkingen ten opzichte van die situatie binnen zekere grenzen de grootte bepaald kan worden, is een waterpas ook geschikt voor rechtheid metingen aan horizontale vlakken.
Een waterpas bestaat in principe uit een hermetisch gesloten glazen buisje met een schaal, dat zover gevuld is met een vloeistof dat een royale luchtbel vrij blijft. De positie van die bel wordt bepaald door de stand van het buisje. Dit eeuwenoude principe vond al toepassing bij de Romeinen en de Egyptenaren, die als vloeistof water gebruikten.
Eeuwen later, in 1666, werd het principe opnieuw „voor het eerst" toegepast in Frankrijk. Aldaar werd wijn gebruikt in plaats van water, niet zo'n erg grote stap voor mensen die overal wijn ingieten, tot in hun kinderen toe. Wellicht werd al bij die gelegenheid de relatie ontdekt tussen wijn en antivries. Overigens was ook Engeland op dit gebied met gedistilleerd in de weer, getuige de naam „spirit level ".
Het glazen buisje met schaal en vloeistof heet, samen met een beschermend omhulsel, wel libel. Libellen zijn toegepast in tal van instrumenten, van eenvoudig tot gecompliceerd, die dan waterpas heten. Met waterpassen in vele uitvoeringen wordt een aanzienlijk toepassingsgebied bestreken, zoals uit het volgende programma moge blijken.
Richtwaterpas
Vorige pagina